تصوف - شماره 4)

 ادامه بحث تصوف )

شماره 4)

خلاصه شماره های قبل :

 مسأله فرقه سازی و تلاش برای استحاله درونی تشیع از شیوه هاییست که از صدر اسلام تا کنون ادامه داشته و یقیناً تا دوران حضرت بقیة الله الاعظم ارواحنا فداه ادامه خواهد داشت .

عرفان اصیل اسلامی با تصوف تفاوت زیادی دارد . به دلیل نزدیکی برخی آموزه ها و اختلاط تاریخی متأسفانه بسیاری از مردم گمان می کنند عرفان همان تصوف است . اما بررسی تاریخ شکل گیری مؤسسان و آموزه های این جریان و موضع ائمه علیهم السلام و علمای بزرگ شیعه متوجه خواهیم شد که این جریان نه تنها یک جریان دینی نیست بلکه یکی از مهمترین فرقه های منحرف در بین امت اسلامی است .

-         مهمترین اختلاف تشیع و تصوف بر سر مسأله ولایت است .

-        تقسیم دین به سه بخش ، شریعت ، طریقت و حقیقت ، نیز یکی از بدعتهای خطر ناک صوفیه بود .

-        فرقه نعمت الهی گنابادی - سلطان محمد بیچاره ( فامیل نامبرده ) گنابادی در سال 1294 این فرقه را تأسیس نمود . سخنان گزاف و انحرافات عقیدتی وی باعث شد که مرحوم آیت الله آخوند خراسانی صاحب کفایه ، وی را مرتد اعلام نماید . قطب فعلی این فرقه نور علی تابنده ، از سران گروهک لیبرال جبهه به اصطلاح ملی و از مخالفین سر سخت نظام جمهوری اسلامی می باشد .

-        در ذیل به گوشه هایی از انحرافات و بدعتهای این فرقه اشاره می نمایم

1-      تجسم صورت مرشد در عبادات :

2-      عُشریه : اینها بر خلاف نصّ  صریح قرآن به جای خمس عشریه را درست کرده اند که به قطب یا نماینده وی داده می شود

 ( در حالی که عشریه از احکام یهود بوده است )

3-      غُسل اسلام : این غسل به تقلید از غسل تعمید مسیحیان درست شده است .

4-      مقام قطب :  اینها  قطب را امام وقت می دانند .

و اینک ادامه مطلب :

بخش سوم : فرقه اهل حق

مقدمه

یکی از فرقه های فعال و پر جمعیت در ایران فرقه موسوم به اهل حق می باشد . اهل حق را با نامهای دیگری همچون یارسان ، یارستان ، و آئین یاری می خوانند . شیعیان اینان را با نامهائی همچون علی اللهی و شیطان پرست و .... یاد می کنند که امروزه اکثر مردم اهل حق این نامها را تهمتی بیش  به مسلک خود نمی دانند .

تاریخچه :

الف : مؤسس

        در اینکه این فرقه توسط چه کسی و در چه قرنی تأسیس گردیده نظریات متفاوت است اما آنچه که به عنوان نظریه    صحیح می توان آن را پذیرفت این است که مؤسس فرقه اهل حق شخصی به نام سلطان اسحق فرزند شیخ عیسی برزنجه  ( سنی مذهب ) است . سلطان اسحق را با نامهای دیگری همچون سلطان طریق  ، شاه سلطان صهاک و... نامیده اند . او متولد کردستان عراق است . سلطان اسحق بعد از فوت پدر یا برادران خود در گیر می شود و به همین دلیل از کردستان عراق به سمت ایران فرار کرده و در روستای شیخان که هم اکنون از توابع استان کرمانشاه است سکنی می گزیند .

ب : اقدامات سلطان اسحق :

-  بنای خاندانها

- تأسیس جمخانه به جای مسجد برای انجام امور عیادی

- روزه سه روزه

- تعیین پیر و دلیل برای خاندانها

- دستور سر سپاری ( مراسمی برای پیوستن رسمی یه فرقه اهل حق ) به رؤسای خاندانها

- دستور پرداخت نذر و نیاز

ج : خاندانهای اهل حق

         سلطان اسحق اهل حق را تأسیس و بنای 7 خاندان را در اهل حق گذاشت . بعد از گذشت چهار خاندان دیگر هم به هفت خاندان اصلی اضافه و در زمره خاندانهای اهل حق قرار گرفت . ما خاندانهایی که توسط سلطان اسحق بنا شده اند خاندانهای اولیه و خاندانهایی که بعدها بوجود آمده اند را خاندانهای ثانویه می نامیم .

خاندانهای اولیه عبارتند از : 1- خاندان شاه ابراهیمی  2- خاندان عالی قلندری   3- خاندان یادگاری          4- خاندان خاموشی   5- خاندان میر سوری     6- خاندان مصطفایی   7- خاندان باویسی

خاندانهای ثانویه عبارتند از : 

 1- خاندان ذو النوری    2- خاندان مشعشعی   3- خاندان شاه حیاسی      4- خاندان حیدری     

اعتقادات :   

 الف : توحید    

گرچه مردم اهل حق به « علی اللهی » معروف هستند و برخی از خاندانها و سران آنها علی (ع) را خدا می دانند ، ولی اشکالات شیعیان به این نظر باعث گردیده است برخی از مردم اهل حق این عقیده را رد کنند و توحید را به عنوان عقیده خود معرفی کنند .  

اما آنچه که در دفاتر و کتب مقدس آنها یافت می شود این استکه علی (ع) را به عنوان ذات خدا معرفی می کنند بدین معنا که ذات خدا در علی (ع) حلول نموده است .     

ب :  نبوت و امامت :

در کتب و دفاتر اهل حق و در افواه مردم یارستان نام پیامبران و ائمه زیاد دیده و شنیده شده است . اما به طور خلاصه می توان گفت که در اعتقادات این فرقه جز امیر مؤمنان به عنوان یکی از دوره های حلول خداوند در زمین دیگران نقش تأثیر گذاری ندارند .

ج : تناسخ :

از جمله اعتقادات اهل حق ، اعتقاد به تناسخ است . تناسخ عبارت است از انتقال نفس و روح پس از مرگ به جسمی از اجسام است و آن جسم چند چیز می تواند باشد : نبات ، حیوان و یا انسان . تناسخ از این نظر فقط تحول و انتقال را   در بر دارد . ^{25 – عقاید استدلالی ، ص 219}  

اهل حق می گوید روح هر انسانی بعد از مرگش تا 1001 دون (روح ) در جسمی دیگر حلول می کند و بعد از آن جاودانه می شود . در واقع اهل حق قائل به تناسخ محدود است که منجر به انکار مستقیم معاد نمی شود .

امام رضا (ع) در جواب مأمون که سؤال از تناسخ کرده بود ، فرمودند :  "هر کس قائل به تناسخ شود به خدای بزرگ کفر ورزیده  و بهشت و دوزخ را انکار نموده است " ^{26- وسائل الشیعه ج28، ص341، ح34909 ، بحار الانوار ،ج4،ص320}

د : اهل حق و فقه

-        نماز و روزه   

اهل حق نماز را قبول ندارند و بهانه های مختلفی برای فرار از انجام این فر یضه الهی دارن . البته برخی از خاندانهای آنها همچون مشعشعی در سالهای اخیر اعلام نموده اند که نماز را قبو ل دارند و مدعی هستند که نماز هم می خوانند .

اهل حق برای فرار از نماز جایگزینی به نام نیاز انتخاب نموده اند و معتقدند که نیاز  می تواند جایگزینی برای نماز  باشد  . نیاز ، غذایی است که شب جمعه در جمخانه ( مکانی که اهل حق به جای مسجد در آن عبادات خود را به جا می آورند ) توزیع می گردد.

اهل حق به جای یکماه  سه روز روزه می گیرند . اهل حق دو نوع روزه دارند و 1- روزه قواطاسی   -2 روزه مرنوی

زمان روزه ها هم به ماه شمسی در چله زمستان کردی قرار دارد . در برخی فرقه های اهل حق در وقت افطار گوشت خروس و انار تناول می شود و برخی معتقدند که انار را نباید با چاقو برید و باید شکست .

ه – مقدسات اهل حق

الف : سبیل

 یکی از مقدسات اهل حق ، گذاشتن شارب بلند است . موحد بشیری از اهل حق می گوید : برای هر فرد اهل حق واقعی ، ضروری و واجب است که به احترام دستور ، و برای شناسایی فرقه از چیدن سبیل تحت هر عنوانی خودداری نمایند . ^{27 شناخت رهروان عشق علی}

این مشخصه اهل حق با صوفیان مشترک است از این رو عده ای به اشتباه اهل حق را جزو صوفیه می شمارند .

ب : شیطان

عده ای مردم اهل حق شیطان را مقدس می شمارند و در مقابل کسانی که شیطان را لعن کنند موضعگیری می کنند .اما عده ای دیگر شیطان را مانند شیعیان مطرود و رجیم می دانند و هیچگونه تقدسی برای آن قائل نیستند نام شیطان در ادبیات اهل حق ملک طاووس است ، از این رو در بسیاری از نقاط ایران اهل حق را شیطان پرست هم می نامند .

ج : سید در دیدگاه اهل حق  

 در این فرقه به بزرگان آنها سید گفته می شود اما آنها سید هاشمی نیستند بلکه به کسانی که در این فرقه سید گفته می شود که از نسل یکی از خاندانهای اهل حق باشد . ^{28 خاکسار و اهل حق ، ص 145}

  اما در برخی مناطق به اشتباه رهبران و بزرگان اهل حق را سید هاشمی می انگارند .

و : منطقه شناسی اهل حق

-        اهل حق در ایران

این فرقه در استانهای کرمانشاه ، لرستان ، کردستان ، آذربایجان شرقی و غربی ، همدان ، مازندران و زنجان ساکن هستند و پس از انقلاب جمعیت زیادی از این فرقه به استان تهران کوچ کرده اند که در شهرهای رود هن و بومهن ، هشتگرد ، کرج ،  شهر قدس دماوند ، شهریار ، ورامین ، پاکدشت و ..... ساکن هستند .  

« گرد آورنده : نوشین نظری »