در کلاس استاد

در کلاس استاد

پرسش سیصد و ششم: آیا باید برای شروع هر کاری « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» بگوییم؟

پاسخ: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» به عبارتی حامل و حاوی اسم اعظم حضرت حق است که می فرماید: خود خداوند هم برای این که این امر به انجام برسد با بسم الله کلامش را آغاز می کند و از جمله تقدیرات الهی تأثیر« بسم الله» است در ابتدا کردن هر کاری است.

 این که می فرماید هر کاری را با نام خدا شروع کنید آن کار به انجام می رسد با مبارکی و تمامی؛ نیمه کاره و ناقص نمی ماند و از آن کار ضرری متوجه آن فرد نمی شود این از مقدرات الهی است تقدیر الهی است.

 پس این که اغاز امر باید با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» باشد این یک تقدیر است که حتی خداوند هم این تقدیر را در همه ی امورش رعایت می کند هر چند که اسم خودش باشد نمی فرماید: به اسمی الرحمن الرحیم. بلکه می فرماید: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» خود این لفظ به کلیت و تمامیتش تقدیر است هر کسی از این تقدیر از این قدر برای هر امری استفاده کند قطعاً آن نتیجه اش آن قضایی که فرموده تمام شدن و کامل شدن کار ناقص و نیمه تمام شماست و مبارک شدن کار کم اهمیت شماست این تقدیر را خداوند تضمین کرده که اجرا بشود.

پرسش سیصد و نهم: چرا بعضی ها فقط می گویند بسمه تعالی؟

پاسخ : آن بسمه تعالی را هم حسن بدل درست کردند برای این که رعایت احترام  « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» شود واحیاناً مورد بی احترامی قرار نگیرد مثلاً این کلمه زیر دست و پانیفتد اگر بیفتد زیر دست و پا از اهمیتش کم می شود آمدند تخفیفش دادند اشاره کردند به آن که آن مشکل را نداشته باشد و « بسمه تعالی» هیچ وقت « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» نیست این خود « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» است که شما وقتی با توجه و با صحت این لفظ را با طمأنینه بیان کنید به محض این که بگویی به منزله ی کن می باشد به نزد باری این جور بگوییم « بسم الله» در نزد عارف به منزله ی کن می باشد در نزد باری تعالی شما می توانید با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» مرده زنده کنید اگر بتوانی درست ادا کنی با « بسم الله» که می گویند از آب می توانی رد بشوی در آتش سلامت بمانی به شرط این که همه ی شرایطش جمع باشد و شما اگر مجبور باشی در آتش وارد بشوی با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» در آتش وارد شوی بر شما اثر نمی کند. با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» بر وری آب راه بروی در آب فرو نروی اگر همه ی شرایط شرایط جمع باشد به اضافه ی این.

بسم الله الرحمن الرحیم یعنی به نام الله که رحمن و رحیم است و هر دو از ریشه ی رحمت است . منتها تمام عالم امکان را از ملک و ملکوت این رحمن و رحیم در بر گرفته است رحمن، رحمت خداوند است در قوس نزول و رحیم، رحمت خداوند است در قوص صعود یعنی اگر شما تمام عالم را قوص نزول و قوص صعود یک دایره فرض کنید این دایره دو تا کمان دارد از مبداش از اول تا آخرش آن کمان که به سمت پایین است اصطلاحاً می گویند قوص نزول و آن طرف کمان که به سمت بالای دایره می رود می گویند قوص صعود.

 در عالم امکان می گویند خداوند انسان را درفی احسن تقویم آفرید « لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی‏ أَحْسَنِ تَقْویمٍ* ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلینَ »^[1]

یعنی انسان را در قوص نزول ما فرستادیم به مأموریت به اسفل السافلین و بعد او را راهنمایی می کنیم تا اعلی علیین.

در الرحمان رحمت خداوند است در قوص نزول که تمام خلایق را شامل می شود از مؤمن و کافر لایق و نالایق چون سفره ای هست که پهن شده و مأموریتی که داده شده پس با رحمت رحمانیه از همه ی کائنات در قوص نزول پذیرایی می شود و الرحیم همان رحمت است در قوص صعود یعنی برای هر کسی که بخواهد بالا برود این رحمت رحیمیه دستگیرش است پس چه برای کار دنیا چه برای کار آخرت شما با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» یا به رحمت رحیمیه یا به رحمت رحمانیه خودتان را بیمه کردید پس « بسم الله» یعنی آرم و علامت و استاندارد خدا چون اسم از ریشه ی وسم است به معنای آرم و علامت داغ، حیوانات را وقتی می خواهند به نام گله ای گروهی علامت گذاری کنند داغ می زنند که مهری رویش هک شده آن را می گویند اسم. « بسم الله» یعنی مهر خدا را روی کارتان بزنید یعنی کارتان خودتان را سندی کنید ثبت و سندش را به نام خدا برابر کنید یعنی این کارتان را به نام خدا ثبت کنید که یعنی وقف شده و دیگر از ملکیت شما خارج می شود آن کار را وقف خدا کنید و شما شروع کنید خداوند کار را تمام می کند. حالا کار دنیایی باشد یا کار آخرتی اگر دنیایی باشد به رحمت رحمانیه خدا آن کارتان را وقف خدا کردید اگر کار آخرتی باشد به رحمت رحیمیه و شما هم می برید به عنوان متولی آن وقف شما هم از آن بهره می برید اما به نام خداست دیگر از نقص شما و از ضرر و زیان شما خارج می شود کامل می شود نزد خدا و بهره اش به شما می رسد خوب چه قدر زیباست می فرمایند شما اگر می نشینی هر جا بگو: « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» نشستن از شما بهره بردن از شما جوهره ی آن کار وقف خدا ثبت و نزد خدا حالا شما آمدید نشستید و رفتید یک مجلسی موقتی منعقد شد و شما حضور پیدا کردید با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» آن جا آمدید و رفتید برای شما هر انتفاعی داشت تمام شد منقضی شد یعنی از رده ی استفاده خارج شد از حیز انتفاع ساقط شد اما پیش خدا همان ثبت است و برکاتش همچنان برای شما می ماند خوب خیلی زیباست « بسم الله» یعنی هر کاری را وقف خدا کنی می خواهید بخوابید با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» شما می خوابید و بر می خیزید از خواب انتفاع تام و تمام را می برید ولی این خواب شما به نام خدا و وقف خدا نزد خداست برای شما و برکاتش مداوم می شود؛ نه در دنیا در آخرت این که وقتی می روید می بینید بهره های فراوان بردید از مباحات یعنی از کار هایی که ظاهراً انتفاع مادی برای شما در دنیا داشته باشد ولی با « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» آن کار کم بهره ی دنیا را وقف کردید ثبت کردید تحویل خدا دادید و دارد همچنان بهره اش برای شما می آید نزد خدا برای شما محفوظ می ماند خیلی عجیب است این قضیه که عرفا هیچ کاری را بدون نام خدا نمی کند به خاطر این است که حتی یک دقیقه یک لحظه یک کار کوچک یک مباح کوچک بدون این دید به منزله ی غبن می ماند ضرر و زیان مثل این می ماند شما پولتان را در جوب بریزید آیا حاضرید پنجاه تومانی  که کمترین و بی ارزش ترین سکه است یک بیست و پنج تومانی مثلاً کسی به حساب نمی آورد شما بیندازید در جوی آب و رد شوید خوب حالا اگر یک کسی باشد بیندازد و بگوید بابا جیبمان سنگین است این که ارزش ندارد حالا بیندازیم برویم عُقلا مذمت می کنند یعنی یک عاقلی ببیند کسی این کار را می کند شماتت می کند می گوید این کاری عبث است این کار بی خردی است حالا عرفا می دانند اگر فرضاً یک لیوان آب بخواهند بخورند بی « بسم الله» مثل این می ماند که پولشان را در جوب ریخته باشند مثل این می ماند که کارشان را هدر داده باشند.

 اما عوام خیلی کارها می کنند می گویند ای بابا ما داریم وارد یک مجلس می شویم تمام می شود یک ساعت که بیش تر وقت نمی گذاریم بعدش هم تمام می شود و دیگر از این مجلس هم خبری نیست ولی بعد که برویم آن جا می بینیم نه بابا این مجلس هم چنان بر قرار است و کسانی که آن جا هستند هنوز هستند با این که ما دیدیم آن ها یک ساعت بیش تر با ما نبودند این ها رفتند ولی می بینیم که هنوز هستند آن جا و هنوز در مجلس ذکر هستند و هنوز برای آن ها حضور در مجلس علم دارد ثبت می شود با این که او رفته بارش را هم بسته حالا دیگر به خانه اش رسیده کار های خانه اش را کرده ولی همچنان در حساب او حضور در مجلس علم ثبت است.

پرسش سیصد و دوازدهم: آیا برای تک تک هر کاری بسم الله بگوییم ؟

 پاسخ : فرمودند برای هر کاری شما اولاً بدون بسم الله کار نکنید مثلاً می گویند از خانه بیرون می آیید این ذکر « بسم الله وبالله فی سبیل الله و علی ملة رسول الله» این را بگو بروی و برگردی همه ی کار هایت را هم کرده ای همه ی این ها پیش خدا برای شما ثبت می شود هم کار هایت را درست انجام داده ای هم کار هایت بیهوده انجام نشده هم نتا یجش را بردی.

امیرالمؤمنین a می فرمایند: « مَنْ أَرَادَ أَنْ لَا یَضُرَّهُ طَعَامٌ فَلَا یَأْکُلْ حَتَّى یَجُوعَ فَإِذَا أَکَلَ فَلْیَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ...»^[2] غذا می خواهید بخورید برای هر یک لقمه بسم الله بگو برای هر نوع غذا هم می خوری بسم الله بگو.

 امیرالمؤمنین a یک نوع غذا می خورد یک « بسم الله» می فرمود. شخصی آمد گفت یا علیa گفتی برای هر غذایی بسم الله بگویی ضرر نمی کنی من هم گفتم ولی ضرر کردم حضرت می فرمایند که شما چند جور غذا خوردید یک جور که نبود باید برای هر یک آن ها بسم الله می گفتی برای آن ها یی که نگفتی ضرر کرده ای لذا می فرمایند اگر دیدی چند جور غذا سر سفره است، روایت است که می فرماید: « وَ رُوِیَ أَنَّ مَنْ نَسِیَ أَنْ یُسَمِّیَ عَلَى کُلِّ لَوْنٍ فَلْیَقُلْ بِسْمِ اللَّهِ عَلَى أَوَّلِهِ وَ آخِرِه‏»^[3] اگر اول غذا هم یادت رفت بسم الله بگویی گرسنه بودی وسط غذا یادت افتاد باز همان را بگو « بِسْمِ اللَّهِ عَلَى أَوَّلِهِ وَ آخِرِه‏» یعنی برای اول و اخر همه اش یک« بسم الله» بگو.

 پرسش سیصد و سیزدهم: برای کار های قدیم هم که انجام دادیم می توانیم جهت جبران « بسم الله» بگوییم؟

 پاسخ : خداوند می فرماید: زندگی شما قابل ترمیم و باز سازی است شما وقتی در مرحله ای از عمرت رسیدی نسبت به گذشته ات نگاه کردی دیدی خیلی اشتباه کردی بگو « أستغفر الله من کل ذنب و أتوب إلیه‏»^[4] از هر خطایی که کردم توبه از حالا به بعد بنایت را بر هر کار خیری که می گذاری با یک « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» شروع کن ما بقی عمرت را و بعد از این هم از باب این که مغبون نشویم و الا مباح و مجاز بوده هر کاری هم که کردیم در سبیل مباحات انجام دادیم حرام نبوده ولی ضرر است.

---

[1] - التین :  5-4

[2] - بحارالأنوار / 63 / 380   

[3] - من‏لایحضره‏الفقیه /3 / 356   

[4] - بحارالأنوار /102 / 35